(Cadn.com.vn) - Tại Hội thảo khoa học “DEHP và sức khỏe cộng đồng” do Hội Y tế Công cộng TPHCM vừa tổ chức,  nhiều chuyên gia cho rằng lâu nay, cộng đồng chỉ tập trung cảnh giác mức độ độc hại của chất DEHP trong thực phẩm mà không biết rằng DEHP còn có mặt ở nhiều nơi khác trong đời sống hằng ngày. Theo GS-BS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam: không chỉ có trong thực phẩm, DEHP còn làm dẻo nhựa và có trong nhựa PVC. Vì vậy, nhựa có thể chứa từ 1-40% DEHP trong vật liệu xây dựng, y phục, áo mưa, bao bì, đồ chơi đồ dùng trẻ em và dược phẩm... Trong thiết bị y tế, DEHP chiếm 20-40% trọng lượng của nhựa PVC (40% dụng cụ y tế được tạo bởi nhựa PVC), chiếm 80% trong các ống (truyền dịch, truyền máu...). DEHP thêm vào làm cho PVC dẻo, đàn hồi, có thể định ra nhiều dạng hình khác nhau để phù hợp mục đích sử dụng. Hơn nữa, dụng cụ y tế nhựa có DEHP bền vững, không dễ vỡ, và có thể khử trùng được, giá thành lại rẻ... Vì sự tiện lợi đó, hầu hết các trang thiết bị y tế (từ ống tiêm, chai dịch truyền, dây nối, dây truyền dịch, dây truyền máu, đến túi đựng máu, ống thở oxy...) đều được làm bằng nhựa PVC có DEHP.

Ngành Y tế cần thay thế hoàn toàn dụng cụ y tế bằng nhựa không chứa chất DEHP.

Trước thông tin về việc DEHP có trong các dụng cụ y tế có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh, TS.BS Hà Mạnh Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2 TPHCM cho rằng, dụng cụ y tế bằng nhựa PVC góp phần rất lớn vào những thành tựu y học hiện đại. Tuy nhiên, trước những nguy cơ trên thì nên thay thế dụng cụ bằng nhựa của các điều trị nguy cơ cao bằng nhựa PE, PU, PP hoặc bằng PVC không có DEHP, dùng các dụng cụ nhựa một lần, bảo quản đúng quy định. Hiện chưa có nghiên cứu sâu về tác hại của DEHP trên sức khỏe con người. Nhưng Bộ Y tế Hoa Kỳ (sau những thí nghiệm trên thỏ, chuột) cho là cần đề phòng vì DEHP làm tổn thương lá gan, gây khuyết tật, làm xáo trộn nội tiết, gây rối loạn hormone giới tính nói chung. Đặc biệt, DEHP được xếp vào nhóm 2B - nhóm gồm các chất có thể là “tác nhân gây ung thư cho người”.

Do tính chất trôi nổi không dính kết trong cấu trúc nên các sản phẩm nhựa PVC dễ “nhả” DEHP ra. Hơn nữa, khi sản phẩm nhựa này chứa dung dịch lipid (chất béo, mỡ), hoặc có khối lượng DEHP lớn, hay bị đặt trong nhiệt độ cao, khả năng “nhả” DEHP càng cao. Tuy nhiên, tùy theo từng cơ địa mỗi người cũng như tùy theo độ dung nạp DEHP cho phép mà mức độ ảnh hưởng của DEHP có khác. Qua tĩnh mạch, TI cho phép là 0,6 mg/kg/ngày, qua đường tiêu hóa là 0,04 mg/kg/ngày. Các nhà khoa học trên thế giới căn cứ vào tỷ lệ TI/liều (chỉ ra hàm lượng DEHP tiếp nhận trong lần điều trị) để xác định mức độ gây nhiễm DEHP của các phương pháp sử dụng các loại thiết bị y tế. Nếu tỷ lệ này nhỏ hơn 1, phương pháp điều trị có sử dụng thiết bị y tế làm bằng nhựa có chứa DEHP đã vượt ngưỡng an toàn. Qua nghiên cứu, hầu hết các phương pháp điều trị có dụng cụ nhựa PVC có DEHP như tiêm thuốc, truyền dịch vào tĩnh mạch... nguy cơ nhiễm DEHP thấp vì tỷ lệ TI/liều lớn hơn 1 đối với cả trẻ em và người lớn. Riêng phương pháp nuôi ăn trong dạ dày, nuôi ăn dung dịch có chứa lipid và thay máu khả năng nhiễm DEHP cao do tỷ lệ này nhỏ hơn 1.

Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không tiếp xúc với các sản phẩm có chứa DEHP trong vòng 1 tuần lễ, khoảng 80% DEHP sẽ được đào thải. Chỉ khi bệnh nhân tiếp xúc với dụng cụ có DEHP, trong một thời gian dài không ngưng nghỉ, nguy cơ DEHP lưu lại trong cơ thể mới cao. Từ đó mới có thể gây ra những tác hại như rối loạn nội tiết...

Theo các chuyên gia y tế, muốn giảm nguy cơ nhiễm DEHP từ dụng cụ y tế, các nhà sản xuất cần thay đổi công thức chế tạo thiết bị để giảm thiểu hoặc loại bỏ DEHP. Các bệnh viện cũng cần có sự chủ động trong phòng tránh DEHP. Tốt nhất là không nên sử dụng dụng cụ quá một lần, bảo quản các dụng cụ nhựa đúng quy định, hạn dùng; chỉ định đúng, hạn chế và rút ngắn thời gian sử dụng các dụng cụ nhựa. Đó là một trong những biện pháp thiết thực đầu tiên mà các bệnh viện nên làm để giảm nguy cơ nhiễm DEHP cho bệnh nhân.

Về lâu dài, các cơ quan, ban, ngành cần đặt ra tiêu chuẩn hàm lượng DEHP trong dụng cụ y tế nhựa, thay thế hoàn toàn dụng cụ y tế nhựa bằng nhựa không DEHP. Dụng cụ y tế trên bao bì cần được ghi rõ thành phần cấu tạo chất và nên có nghiên cứu tác động của DEHP trên người để có bằng chứng thuyết phục hơn nữa trong việc hạn chế hay không sử dụng những sản phẩm có DEHP.

Lam Phương